“10h sáng Chủ Nhật” - Tản văn chứa đựng tình người của nhà báo Tô Phán
(PNTĐ) - “10h sáng Chủ Nhật” của nhà báo Tô Phán là tập tản văn chứa đựng tình người qua những câu chuyện đời thường giản dị nhưng sâu sắc mà chính tác giả đã trải qua. Mỗi trang sách là một lát cắt của cuộc sống, nơi yêu thương và sẻ chia luôn hiện diện. Đó cũng chính là thông điệp về một lối sống xanh, - con người luôn muốn sống nhân văn, tử tế, bao dung và gắn bó với nhau – điều mà xã hội văn minh, hiện đại hôm nay đang coi đó là vấn đề rất … thời sự.
Ngày 11/9, Nhà Xuất bản Dân Trí, Hội Nhà báo TP Hà Nội, Tạp chí Công dân và Khuyến học phối hợp tổ chức Lễ ra mắt sách "10h sáng Chủ nhật" của nhà báo Tô Quang Phán - Chủ tịch Hội Nhà báo TP Hà Nội, Tổng Biên tập Tạp chí Công dân và Khuyến học.
Tới dự có nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị; Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam Lê Mạnh Hùng; nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Hồ Quang Lợi; Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo TP Hà Nội Kiều Thanh Hùng; đại diện lãnh đạo các cơ quan báo chí T.Ư và TP Hà Nội...
Những trang viết dịu dàng ấm áp
Qua hơn 400 trang sách, được chia làm 4 phần với 49 câu chuyện lắng đọng tình người, nhân văn và rất đáng suy ngẫm, sách "10h sáng Chủ nhật" đã khắc họa tình thân – những sợi dây cảm xúc gắn kết con người trong xã hội hiện đại.
Bố cục 4 phần của sách "10h sáng Chủ nhật" là 4 lát cắt phong phú nhưng nhất quán, mỗi phần mang màu sắc riêng biệt nhưng lại tạo nên một tổng thể hòa quyện, đầy cảm xúc và ý nghĩa. Những trang viết ấy không ồn ào, không gấp gáp, mà khe khẽ và ấm áp như ánh nắng còn sót lại cuối ngày, dịu dàng nhưng đủ sức làm ấm đối tay giữa thời tiết giá lạnh. Giữa thế giới quay cuồng ồn ã, lối sống xanh như chiếc neo níu giữ con người với tình thân, với lòng yêu thương, với sự nhân ái và biết ơn.
Phần một – “Miền ký ức”: Là hành trình trở về với những tháng ngày đã xa nhưng luôn hiện hữu trong trái tim mỗi người. Từ những câu chuyện chưa bao giờ được tiết lộ như "Tiền sự" đến cảm xúc day dứt trong "Ám ảnh nợ nần", tác giả vẽ nên những bức tranh ký ức bằng lời văn đầy hoài niệm, có lúc tinh khiết, có lúc xót xa, trầm đục, về tuổi thơ và những kỷ niệm đã góp phần hình thành nên bản thân một con người.
Phần hai- “Nơi luôn chờ ta về”: Nơi đong đầy tình cảm gia đình thiêng liêng và sâu sắc. Những bài viết như "Vi diệu", "Ba người đàn bà trong đời tôi", "Nhà của bố mẹ", hay "Với tôi- bố là người cha hoàn hảo nhất” khiến người đọc là người thân, là bạn bè của tác giả không khỏi xúc động trước tình cảm mà tác giả dành cho những người thân yêu nhất, đặc biệt là hình ảnh người mẹ ("Mái tóc của mẹ") và bà nội ("Hai chỉ vàng của mẹ")…Đây cũng là những người thân để tác giả níu đậu tình yêu thương và là những người để tác giả thông qua đó truyền tải quan điểm về tầm quan trọng của tình yêu gia đình.
Phần ba- “Hương vị cuộc sống”: Phản ánh cuộc sống đô thị với những góc khuất đời thường. Câu chuyện mang tên cuốn sách "10h sáng Chủ Nhật" chính là tâm điểm của phần này, đưa người đọc trở về với những năm tháng cơ cực của tác giả khi bước chân vào đời, trải qua đói khổ, không việc làm nhưng vẫn kiên trì vượt qua.
Phần bốn – “Những lát cắt”: Là những suy tư, trăn trở của tác giả trước những vấn đề xã hội hiện đại. Nhà báo Tô Phán không ngần ngại chỉ ra những điều tiêu cực qua các bài viết như "Một kiểu háo danh" hay "Có một thứ tư duy vô ơn"…Hoặc tác giả có cách nhìn khách quan, đa chiều về một giai đoạn lịch sử ở Quỳnh Lưu (Nghệ An) "thay trời đổi đất…”. Những bài viết như vậy là những lời như để tỉnh thức về sự nhiệt tình với tư duy ngây thơ và ấu trĩ một thời, là lời tỉnh thức về lòng trắc ẩn, sự tử tế cần có trong cuộc sống này.
Mốc thời gian chạm đến trái tim
Buổi lễ ra mắt là cuộc gặp gỡ đầy xúc động giữa tác giả và bạn đọc là người thân, bạn bè, đồng nghiệp. Những câu chuyện trong cuốn sách của nhà báo Tô Phán đã chạm đến trái tim độc giả khi gợi nhắc mọi người nhớ về mẹ, về cha, về những người thân đã đi xa…Có lẽ trong tập tản văn lần này, nhà báo Tô Phán như có nhiều thời gian suy ngẫm hơn, có độ lùi sâu hơn… để chậm rãi kể về những ký ức hạnh phúc cũng như đau buồn trong hành trình sống tưởng như đơn giản nhưng rất ý nghĩa. Soi chiếc gương cuộc đời nên những kỷ niệm được lần giở tới từng ngóc ngách trong quá khứ mà tác giả đã trải qua, từng đau đớn, từng hạnh phúc. Đây chính là lúc anh trải lòng rất thật về quan niệm giá trị sống, trân quý tình người qua những khúc quanh co của cuộc đời. Những lời kể ấy không khô cứng như một bản hồi ký, mà đậm chất nhân văn và trữ tình. Người đọc thấy ở đó nỗi đau như một những vết sẹo tâm hồn, nhưng cũng thấy hạnh phúc le lói như một vầng sáng trong dự cảm.
Tác giả đã chọn thời khắc "10h sáng Chủ Nhật" làm điểm khởi đầu cho hành trình khám phá và kết nối với những góc sâu kín trong con người tác giả, để mở lòng lắng nghe và suy ngẫm về những gì tác giả may mắn thấy được và có được. “10h sáng Chủ Nhật” không chỉ là một mốc thời gian cụ thể, mà còn là biểu tượng cho sự dừng lại, cho khoảnh khắc mà con người tạm gác đi những bộn bề, để tĩnh tâm với chính mình, để nghe tiếng lòng mình thổn thức. Đó có thể là khi phố phường vơi đi tiếng ồn, khi ánh nắng đã bớt đi độ gắt, khi lòng ta kịp lắng xuống để nhận ra nhiều điều ta từng lãng quên. Ở khung giờ ấy, tác giả đã chọn lắng nghe và viết ra, để từ trang sách đánh thức chính tâm hồn mình đang mơ màng hoặc đang chộn rộn.
Với lăng kính của một nhà báo nhiều kinh nghiệm, tên sách “10h sáng Chủ Nhật” được tác giả lấy từ tên bài viết cùng tên đăng trên Tạp chí điện tử Công dân và Khuyến học, và bài báo đó cũng được in trong cuốn sách. Cũng như thông điệp chung của bài viết này, tác giả muốn tổng hợp lại, đúc kết lại để chia sẻ về một quá khứ có những quãng đời cơ cực, từng bế tắc, nhưng đọng lại là tình người, và chính tình người mới cho tác giả niềm tin và nghị lực sống, để sống cho tử tế.
Với phong cách viết chân thực, dung dị, mỗi câu chuyện trong cuốn sách đều chứa đựng những trăn trở của tác giả về con người, về những giá trị tinh thần trong xã hội hiện đại. “10h sáng Chủ Nhật” trân trọng những niềm vui nhỏ bé, những giá trị sống ẩn chứa trong những điều bình dị. Tác giả muốn gửi gắm thông điệp ý nghĩa: Dù cuộc sống có bận rộn hay áp lực tới đâu, hãy dành những khoảnh khắc để lắng nghe chính mình, để hiểu và để yêu thương người thân nhiều hơn; hãy sống chậm lại để hiểu thêm rằng, giữa cuộc đời vội vã, ồn ào, đôi khi điều ta cần nhất chỉ là những phút lặng yên, lắng nghe lòng mình và trân quý hơn những điều giản dị xung quanh.
Qua những câu chuyện dung dị, tác giả Tô Phán mang đến không chỉ sự chiêm nghiệm về đời sống mà còn là những bài học giá trị về sự sẻ chia, lòng nhân ái và niềm hy vọng, ngay cả khi bị ép vào căn hầm tăm tối. Chính ở những góc khuất, trong bóng tối của thất vọng, tia sáng của tình người mới đáng trân trọng biết bao. Người đọc, khi theo chân tác giả, sẽ thấy rằng: ngay cả khi cuộc đời vùi dập ta xuống tận đáy, thì sự hiện diện của một bàn tay chìa ra, một lời an ủi, một nghĩa cử bao dung… vẫn đủ sức nâng ta đứng dậy. Đó chính là “chìa khóa” mà tác giả đã tìm được, và nay muốn trao lại cho bạn bè, người thân.
Hầu hết các bài tản văn trong sách “10h sáng Chủ Nhật” đều dành cho cái đẹp của cuộc sống. Đó là tình thân – tình thân gia đình, tình thân bạn bè, tình người… Nhưng cũng trong cuốn sách tác giả dành một số bài viết cho những căn bệnh tinh thần trong đời sống. Có thể những bài viết đó toát lên nỗi buồn, trong đó có niềm tin bị sứt mẻ, quan hệ con người với con người bị thương mại hóa… Song, cũng chính từ những bài viết ấy, tác giả lại đưa ra thông điệp: cuộc đời đau buồn nhưng về cơ bản cuộc đời vẫn rất đẹp, bởi vì con người ta phải sống, sống để cuộc đời đẹp hơn, trong sáng hơn.
Nhà báo Tô Phán chia sẻ: Tên của cuốn sách được lấy từ một bài viết in trong tập sách, đó cũng chính là tên của chương trình “Câu truyện truyền thanh” phát sóng với thời lượng 30 phút vào lúc 10h sáng Chủ nhật hàng tuần. Con đường đưa chàng thanh niên xứ Thanh đến với báo chí một cách hết sức tình cờ và đột ngột, y như là nhân duyên vậy. "Không trải qua những sự cố, những sự việc bất thường với tư cách là người trong cuộc, không trải nghiệm với tư cách là nhân chứng, thì không có những niềm vui, những niềm đau như những vết sẹo hằn trong tâm hồn. Không có những niềm vui, niềm đau đó thì không suy ngẫm được. Không suy ngẫm thì không viết được. Nó như sự thúc ép tự thân: Phải viết, viết cho chính mình để như một món quà tri ân người thân và bạn bè từng chia ngọt sẻ bùi và cả chung những nỗi đau!"- nhà báo Tô Phán nói.
Lời tự sự ấy không chỉ là sự giãi bày, mà còn là lời khẳng định về trách nhiệm của một người cầm bút: viết là để nhớ, để trả ơn, để nối lại những sợi dây tình cảm tưởng chừng đã đứt đoạn. Trong từng dòng chữ có thể cảm nhận được sự thôi thúc từ bên trong, buộc tác giả phải biến nó thành ngôn từ.
Tác giả thẳng thắn khẳng định một quan điểm nhất quán xuyên suốt tác phẩm: "Ai không yêu thương gia đình của mình, không yêu thương người thân của mình mà lại vỗ ngực rằng mình yêu nhân dân, yêu đất nước, thì tình yêu đó là đồ giả!". Ông nhấn mạnh rằng con người phải biết yêu người thân của mình mới có tình yêu đất nước thật sự, và đó mới là người có giáo dục.
Theo TS. Nguyễn Đức Mậu (Viện Văn học Việt Nam) coi những gì Tô Phán viết là “tư liệu sống động” của một thời, giúp bù đắp những khoảng trống ký ức mà ta chưa kịp trải qua hoặc đã vô tình bỏ quên. Đặc biệt, ông khẳng định điểm lấp lánh xuyên suốt tập sách chính là “tình người” – thứ gắn bó, bền lâu và thiêng liêng nhất trong mọi mối quan hệ. Ở chỗ này, nhà nghiên cứu văn học và tác giả có điểm chung: cả hai đều tin rằng, dẫu thời cuộc biến đổi, dẫu những thang bậc giá trị xã hội có lên xuống, thì “tình người” vẫn là ánh sáng luôn lấp lánh. "10h sáng Chủ Nhật" – vì vậy – không chỉ là tập hợp những câu chuyện đời thường. Nó là sự kể lại hành trình của tác giả đi tìm hạnh phúc. Qua giọng văn giản dị nhưng cũng triết lý, tác giả cho thấy những khoảng lặng của tâm hồn để chiêm nghiệm và đúc kết chuyện không bao giờ cũ: gia đình là nơi thiêng liêng nhất, tình yêu thương là món quà lớn nhất, và sống chậm chính là con đường ngắn nhất để ta tìm về sự an yên.
Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam Lê Mạnh Hùng chia sẻ, đây là cuốn sách ý nghĩa, thấm đẫm tình đất, tình đời, tình người, tình yêu quê hương đất nước, hướng tới những giá trị chân, thiện, mỹ. Qua đó vẽ nên trái tim của nhiều người cùng chung nhịp đập. Cuốn sách hướng tới cái chân thiện mỹ trong cuộc sống.
Còn nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Hồ Quang Lợi bày tỏ, cuốn sách "10h sáng Chủ nhật" khắc họa chân dung khá toàn diện, đầy đủ về một nhà báo cầm bút. Những bài viết trong cuốn sách với những suy nghĩ hết sức bình dị nhưng sâu sắc, chứa đựng biết bao điều tốt đẹp, tử tế mà phải sống chậm lại chúng ta mới cảm nhận được. Cuốn sách mang đậm thông điệp hướng tới sự tử tế, tình yêu thương con người và tinh thần nhân văn sâu sắc.
